مریخ

 

 

 

بَهرام یا مریخ چهارمین سیاره در سامانه خورشیدی است که در مداری طویل‌تر از زمین و با

 

 

سرعتی کمتر از زمین حرکت می‌کند. هر یک باری که به بدور خورشید میچرخد معادل

 

 

۶۸۷ روز (روز زمین) طول می‌کشد و شب و روز کمی طولانی‌تر از کره زمین است.

 

 

بزرگی بهرام حدوداً نصف زمین است و قطر آن ۶۷۹۰ کیلومتر می‌باشد (مقایسه کنید با قطر زمین

 

 

: ۱۲۷۵۶کیلومتر).

 

 

جو بهرام سرخ‌فام است و در آسمان شب از زمین نیز سرخی آن دیده می‌شود. کره بهرام دو ماه

 

 

کوچکبه نام‌های فوبوس  و دیموس  دارد که شکلی نامنظم دارند. این دو ماه  احتمالاً شهاب سنگهایی

 

 

هستندکه در مدار بهرام به دام افتاده‌اند.اگر شخصی در کرهٔ مریخ باشد مشاهده خواهد کرد که فوبوس

 

 

سه باردر یک روز طلوع و غروب می‌کند. دیموس نصف فوبوس بوده و چنانچه از مریخ به آن نگاه

 

 

کنیم این ماه بیشتر شبیه به یک ستاره خواهد بود تا یک ماه.

 

 

بهرام، سیاره سرخ‌فام منظومه خورشیدی، نصف زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با

 

 

مساحت خشکی‌های روی زمین است. همانند زمین، یخ‌های قطبی، دره‌های عمیق، کوه، غبار،

 

 

طوفان و فصل دارد. در دشت‌های آن مانند ماه، گودال‌هایی حاصل از برخورد سنگ‌های آسمانی

 

 

دیده می‌شود. با وجود اندازه کوچکش، بلندترین قلهٔ سامانهٔ خورشیدی یعنی کوه المپوس  و

 

 

بزرگ تریندره سامانهٔ خورشیدی در این سیاره پیدا شده‌است.

 

 

فرسوده بودن بیشتر دهانه های برخوردی سیاره بهرام نشان‌دهندهٔ فعالیت زیاد زمین‌شناختی در

 

 

این سیاره‌ است.

 

 

روزهای بهرام ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول می‌کشد. از آن‌جا که محور سیارهٔ بهرام همانند زمین

 

 

۲۴ درجه کج است در این سیاره نیز فصل‌های سال وجود دارند. اما هر سال بهرامی تقریباًدو برابر

 

 

سال زمینی یعنی ۶۷۸ روز به‌درازا می‌کشد.

 

 

 

 

 

 

در ژوئن ۲۰۰۸، اطلاعات به دست آمده توسط کاوشگر فینیکس ثابت کرد که خاک مریخ دارای

 

 

اندکی خاصیت بازی (قلیایی) و همچنین حاوی موادی مانند منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر، که وجود همه

 

 

آنها برای حیات و رشد موجودات زنده ضروری است، می‌باشد. محققان خاک به دست آمده از

 

 

منطقه‌ای نزدیک قطب شمال مریخ را با مقداری خاک باغچه زمینی مقایسه کردند و به این نتیجه

 

 

رسیدند که خاک مریخ برای رشد گیاهانی چون مارچوبه (آسپاراگوس) مناسب است.

 

 

در آگوست ۲۰۰۸، کاوشگر فینیکس با انجام آزمایش‌ها ساده شیمیایی، مثل مخلوط کردن آب زمین

 

 

با خاک مریخ، با هدف تعیین ph خاک مریخ، نشانه‌هایی از نمک پر کلرات پیدا کرد، که این موضوع

 

 

نئوری دانشمندان بسیاری را که ادعا کرده بودند خاک مریخ به طور قابل ملاحظه‌ای دارای خاصیت

 

 

بازی است، تایید می‌کرد. pH خاک مریخ ۸٫۳ اندازه گیری شد.

 

 

نتایج حاصل از نمونه‌گیری و آزمایش خاک سطح مریخ، که از جمله با کمک اشعه ایکس ، توسط

 

 

کاوشگر کنجکاوی انجام گرفت، نشان می‌دهد که سطح مریخ بافتی بازالتی دارد که نوعی سنگ

 

 

آتش‌فشانی، مشابه شن‌های سواحل هاوایی است.

 

 

جو

 

 

جوّ زمین شامل ۷۷ درصد نیتروژن و ۲۱ درصد اکسیژن  است. درحالی که در جو مریخ ۹۵ درصد

 

 

دی اکسید کربن، ۳٪ نیتروژن، ۱٫۶٪ آرگون و فقط مقدار ناچیز اکسیژن و آب وجود دارد. جو سیاره

 

 

سرخ بسیار رقیق است، به طوری که فشار جوی سطح آن، معادل یک صدم فشار جو

 

 

زمین در سطح دریاست. علاوه بر این جو مریخ محافظ خوبی در برابر تابش‌های مرگبار فضایی

 

 

نیست.

 

 

بیشتر مناطق بهرام بسیار سرد است. دمای هوا در قطب‌های آن می‌تواند تا ۱۳۰ درجه زیر صفر

 

 

پایین برود.

 

 

به دلیل رقیق بودن «هوای» بهرام، دمای هوا به سرعت تغییر می‌کند. مثلاً فقط لحظاتی پس از

 

 

طلوع خورشید دما در سطح بیش از ۲۰ افزایش می‌یابد. در هر لحظه دمایی که پای شما احساس

 

 

می‌کند (هوای نزدیک سطح) با دمای هوای اطراف سر شما ممکن است تا ۲۰ درجه اختلاف داشته

 

 

باشد.به این ترتیب اگر روی استوای بهرام باشید، دمای سطح ۲۰ درجه سلیسیوس و دمای اطراف سر

 

 

شماصفر درجه‌است.

 

 

در بهرام بادهایی با سرعت زیاد (متجاوز از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت) می‌وزد که سبب می‌شود غبار

 

 

ها در ارتفاع ۴۰ کیلومتری معلق بمانند علت ایجاد این بادها غالباْ اختلاف دما توام با اختلاف فشار

 

 

است.

 

 

 

 

 

 

 

 

چرا مريخ قرمز رنگ است؟

 

 

با فرود كنجكاوي بر روي مريخ هنوز هم اين پرسش مطرح است كه چرا سطح اين سياره قرمز

 

 

رنگ است.ساده‌ترين توضيح براي قرمز رنگ بودن سطح مريخ آن است كه ماده سطحي يا

 

 

سنگپوش آن داراي مقادير زيادي اكسيد آهن است. اين ماده همچنين دليل قرمز بودن زنگ آهن و

 

 

خون است.اما چرا مريخ داراي مقادير زيادي آهن است؟ چرا آهن اكسيد مي‌شود و چرا اكسيد آهن

 

 

قرمزرنگ است؟

 

 

پاسخ اين پرسش‌ها به ۴.۵ ميليارد سال قبل و زمان شكل‌گيري منظومه شمسي باز مي‌گردد. در آن

 

 

زمان عنصر سنگين آهن در قلب ستارگان مرده در ابرهاي گازي و غباري در حال چرخش بود.

 

 

اين ابرها از لحاظ گرانشي براي تشكيل خورشيد و سيارات ديگر در هم شكسته شدند.

 

 

در حالي كه توده آهن زمين هنگامي كه سياره جوان و ذوب‌شده بود، به هسته آن رفت، دانشمندان

 

 

ناسا بر اين باورند كه اندازه كوچك‌تر مريخ و همچنين گرانش ضعيف‌تر آن به آهن امكان داد كه

 

 

كمتر به مركز منتقل شود.

 

 

مريخ داراي هسته‌ اي آهني است اما در سطوح فوقاني آن آهن به فراواني يافت مي‌شود.

 

 

آهن قديمي و ساده تيره و درخشان به نظر مي‌رسد. اين عنصر هنگامي كه در معرض اكسيژن

 

 

قرار مي‌گيرد، داراي رنگ صرفاً قرمزرنگ شده و وجود مقادير كافي اكسيژن موجب مي‌شود كه

 

 

به اكسيد آهن  تبديل شود. اين تركيب از دو اتم آهن و سه اتم اكسيژن تشكيل شده است.

 

 

پرسشي كه در اين جا وجود دارد اين است كه چرا مقادير بالاي آهن در سطح مريخ اكسيد يا

 

 

با اكسيژن تركيب مي‌شود؟

 

 

گفته مي‌شود نوع آب و هوا موجب زنگ زدن تدريجي آهن بر روي اين سياره شده است. اما آيا

 

 

توفان‌هاي باراني باستاني كه تصور مي‌شود در سطح سياره مرطوب و جوان رخ داده باشد با كوبيدن

 

 

سنگپوش با اتم‌هاي اكسيژن آزاد شده از مولكول‌هاي آب، موجب زنگ زدن آهن شده‌اند؟ يا آيا فرايند

 

 

اكسيداسيون به تدريج و طي ميلياردها سال رخ داده است. يعني زماني كه نور خورشيد دي اكسيد كربن

 

 

وساير مولكول‌ها در جو را شكسته و اكسيدان‌هايي از قبيل پراكسيد هيدروژن و ازن توليد كرده است؟

 

 

به اين دليل كه هيچ كس هنوز توضيح درست اين پرسش‌ها را نمي‌داند، قرمز رنگ بودن سطح مريخ

 

 

هنوز هم در هاله‌يي از ابهام است. با اين حال سطح اين سياره به هر روشي زنگ زده باشد، تركيب

 

 

اكسيد آهن (III) آن به اين دليل سرخرنگ به نظر مي‌رسد؛زيرا اين تركيب طول موج‌هاي آبي و سبز

 

 

رنگ طيف نوري را گرفته و طول موج‌هاي قرمز رنگ را منعكس مي‌كند.

 

 

 

 

زهره ، سياره پوشيده از ابر

 

( زهره ، ناهيد ، ونوس ـ الهه زيبايي ، خواهر دو قلوي زمين ) 

 

زهره همانند عطارد به دور خورشيد مي گردد ، اما بسيار آسانتر از عطارد ديده مي شود . هنگامي كه

 

زهره به نزديكترين فاصله ي خود از زمين مي رسد به اندازه اي روشن است كه حتي در نور روز هم

قابل مشاهده خواهد بود . البته به شرطي كه موقعيتش در آسمان دقيقا مشخص شود . زهره داراي

 

 درخشش زيادي است و اين به خاطر اتمسفر ضخيم سياره اي است . اتمسفر ، نور خورشيد را

 

 بسيار بهتر از يك سطح سنگي و خاكي منعكس مي كند.

 

 

 

اين تصوير كه توسط كاوشگر  بين سياره اي مارينر ۱۰ گرفته شده ، اتمسفر كاملا پوشيده از ابر

زهره را نشان مي دهد . اتمسفر زهره بسيار ضخيم تر از اتمسفر زمين است و شامل گازهاي

خطرناك دي اكسيد كربن و اسيد سولفوريك مي باشد . چون اتمسفر زهره گرما را نگه مي دارد

( اين حالت به نام اثرگلخانه اي مشهور است ) لذا سطح زهره به هنگام روز بسيار داغتر از عطارد

مي باشد .

 

زهره نيزهمانند ماه به صورت هلال هاي مختلف در مي آيد . در مقارنه عليا نيم كره ، كاملا از  نور

 خورشيد روشن گشته و به طرف زمين قرار دارد . در مقارنه سفلي ، تنها مي توانيمسمت تاريك

را ببينيم ( اگر چه يك هلال هميشه قابل رويت است ) . در مقارنه ي سفلي زهره بزرگتر ببه نظر

 مي رسد ، زيرا در اين وضعيت زهره از هر زمان ديگري به زمين نزديكتر است .

 

 اهله زهره با دوربين چشمي قابل رويت هستند و منجم مشهور گاليله با تلسكوپ ابتدايي خود در سال

۱۶۱۰ ميلادي اهله زهره را رصد كرد . در آن زمان اكثر مردم اعتقاد داشتند كه خورشيد و سيارات

همگي به دور زمين مي چرخند و همچنين زهره از خورشيد  به زمين نزديكتر است .  گاليله نشان داد

كه زهره بايد در حال چرخش به دور خورشيد باشد و اين يكي از ادله اي بود كه تيوري زمين

محوري  را رد مي كرد.

زهره در مدت ۲۴۳ روز  به دور محور خود مي چرخد كه اين مدت از زمان گردش زهره به دور

 خورشيد يعني ۲۲۵ روز بيشتر است . حدود ۲ ماه طول مي كشد تا خورشيد ( اگر از مييان ابر ها

قابل رويت باشد ) از غرب طلوع كند و در شرق غروب نمايد .

زهره و زمين از لحاظ اندازه و مواد تشكيل دهنده جفتهاي يكساني هستند و هر دو  داراي هسته ي

 بزرگي  از آهن و نيكل و ديگر فلزات هستند ( از اين جهت به آنان خواهران دو قلو مي گويند ) .

اما از لحاظ سطح هر دو سياره كاملا از يكديگر متفاوت هستند . زيرا رشد گياهي هرگز در زهره

اتفاق نمي افتد. اما اگر گياهي در آن رشد مي كرد گياهان دي اكسيد كربن را تبديل به اكسيژن

مي نمودند و ممكن بود حيات طولاني تري در سياره دوام آورد .

عطارد " سیاره سوزان "

 

( تیر ـ عطارد )

عطارد دومین سیاره ی کوچک منظومه ی شمسی می باشد . کمی از ماه بزرگتر و سطحش پوشیده از

حفره هایی همانند ماه است .  هسته ی آهنی عظیم آن موجب شده تا از هر سیاره ی دیگری در

 

منظومه شمسی  به جز زمین دارای چگالی بیشتری باشد . هر چهار سیاره ی خاکی دارای مقادیر

 

 زیادی آهن و سیلیکون و دی گر عناصر سنگین می باشد. 

 

اگر انسان جرات بكند كه بر سطح عطارد قدم بگذارد مانند اين است كه روي استخوان هاي پوسيده ي

 يك دنياي مرده راه مي رود . در عطارد هوايي وجود ندارد و سطح آن خشك است . سطح عطارد

به هنگام روز در زير اشعه خورشيد سرخ مي شود در حالي كه شب هنگام عطارد از سرد ترين

نقاط روي زمين نيز سرد تر است .

عطارد در مدت ۸۸ روز به دور خورشيد مي گردد كه يك سال آن محسوب مي شود و اما ۵۹ روز

 

طول مي كشد تا يك بار به دور محور خود بچرخد . اين بدان معناست كه حركت خورشيد در آسمان

 

 

عطارد بسيار كند است به گونه اي كه ۳ ماه طول مي كشد تا خورشيد از يك افق به افق ديگر برود .

 

 

   

 

احتمال می رود هنگامی که عطارد جوان بوده در طی چند ساعت به دور محورش می گشته اما کشش

 

جاذبه ای خورشید حرکت عطارد راکند کرده است . همانگونه که کشش زمین باعث شده تا یک 

 

 نیم کره ماه به سمت ما برگردد ودر همان حال باقی بماند .

به نظر می رسد که هرگونه حیات در عطارد غیر ممکن باشد . اگر حیات موجود در عطارد به وسیله

گرمای وحشتناک  از بین نرود قطعا به وسیله تشعشعات ناشی از خورشید که سلول های حیاتی را از

بین می برد نابود خواهد شد .